MPS là gì? Các bước lập lịch trình sản xuất hiệu quả

MPS là gì mà lại được xem là “bộ não” điều hành sản xuất trong các doanh nghiệp hiện đại? Trong một môi trường kinh doanh đầy biến động, việc sản xuất dư thừa gây lãng phí, còn thiếu hụt lại khiến khách hàng rời đi. Đó là lý do các doanh nghiệp sản xuất cần đến MPS – công cụ giúp lập kế hoạch sản xuất thông minh, tối ưu nguồn lực và kiểm soát tiến độ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ MPS là gì, vì sao nó quan trọng và cách xây dựng lịch trình sản xuất hiệu quả để vận hành doanh nghiệp một cách mượt mà và bền vững.

1. MPS là gì?

MPS (Master Production Schedule) hay còn gọi là Kế hoạch sản xuất tổng thể, là một bản kế hoạch chi tiết mô tả sản phẩm nào sẽ được sản xuất, số lượng bao nhiêu và vào thời điểm nào trong tương lai.

Định nghĩa MPS là gì
Định nghĩa MPS là gì

MPS đóng vai trò quan trọng trong quản lý sản xuất và chuỗi cung ứng, giúp doanh nghiệp đảm bảo sản xuất đúng tiến độ, đúng sản phẩm và đúng nhu cầu thị trường. Đây là cầu nối giữa kế hoạch chiến lược và các hoạt động sản xuất cụ thể, đồng thời là đầu vào quan trọng cho hệ thống hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu (MRP).

Thông qua MPS, doanh nghiệp có thể tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực như máy móc, nhân lực và nguyên vật liệu, giảm thiểu tồn kho và đảm bảo giao hàng đúng hẹn cho khách hàng.

Lịch trình sản xuất MPS xác định chính xác số hàng hóa cần phải sản xuất nhằm phân phối tới thị trường. Bên cạnh đó, MPS cũng cung cấp các giải pháp kịp thời cho các tình trạng vấn đề phát sinh như thiếu hụt nguyên vật liệu, hao hụt chi phí đầu tư, thừa thiếu nguồn lao động, đảm bảo hiệu quả vận hành tăng cao. Từ đó giúp doanh nghiệp hạn chế tối đa các chi phí không cần thiết, tối ưu hóa lợi nhuận trên từng sản phẩm, tránh rủi ro trong quá trình sử dụng các nguồn lực và dưới sự biến động thị trường.

2. Phân biệt ba công cụ quan trọng trong hệ thống hoạch định sản xuất MPS, MRP và BOM

Để tối ưu hóa quy trình lập kế hoạch sản xuất, doanh nghiệp cần hiểu rõ mối quan hệ và vai trò riêng biệt của ba công cụ quan trọng trong hệ thống hoạch định sản xuất: MPS (Master Production Schedule), MRP (Material Requirements Planning) và BOM (Bill of Materials).

Việc phân biệt rõ ràng giữa chúng không chỉ giúp đảm bảo luồng thông tin nhất quán mà còn giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong quản lý nguyên vật liệu, kiểm soát tiến độ và nâng cao hiệu suất vận hành. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giúp làm rõ sự khác biệt giữa MPS, MRP và BOM:

Tiêu chí MPS (Kế hoạch sản xuất tổng thể) MRP (Hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu) BOM (Định mức nguyên vật liệu)
Mục tiêu Lập kế hoạch sản xuất sản phẩm cuối Xác định nguyên vật liệu cần thiết và thời điểm cần Liệt kê các nguyên vật liệu và cấu kiện để tạo ra 1 sản phẩm
Đầu vào Dự báo nhu cầu, đơn đặt hàng, tồn kho hiện tại MPS và BOM Thiết kế sản phẩm, công nghệ sản xuất
Đầu ra Kế hoạch sản xuất chi tiết theo thời gian Kế hoạch mua sắm và sản xuất nguyên vật liệu Cấu trúc sản phẩm – danh sách nguyên vật liệu, số lượng cần
Mối quan hệ với hệ thống khác Cung cấp đầu vào cho MRP Phụ thuộc vào MPS và BOM Là cơ sở cho MRP để tính toán nhu cầu
Vai trò trong sản xuất Điều phối lịch sản xuất Đảm bảo có đủ nguyên vật liệu đúng lúc Giúp xác định chính xác vật tư cần thiết

3. Tầm quan trọng của MPS đối với doanh nghiệp

MPS – Kế hoạch sản xuất tổng thể – giữ vai trò then chốt trong việc điều phối toàn bộ hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Nó giúp đảm bảo rằng quá trình sản xuất luôn phù hợp với nhu cầu thị trường, tối ưu nguồn lực và duy trì hiệu quả vận hành.

5 vai trò quan trọng của MPS
5 vai trò quan trọng của MPS

Cụ thể, MPS mang lại những giá trị quan trọng sau:

  • Đáp ứng đúng nhu cầu khách hàng: MPS dựa vào dự báo bán hàng và đơn đặt hàng thực tế để lên kế hoạch sản xuất đúng chủng loại, số lượng và thời điểm. Điều này giúp doanh nghiệp tránh tình trạng thiếu hàng hoặc dư thừa tồn kho.
  • Tối ưu hóa nguồn lực: Nhờ có kế hoạch sản xuất rõ ràng, doanh nghiệp có thể phân bổ hợp lý nguyên vật liệu, nhân công, máy móc và thời gian sản xuất, từ đó nâng cao năng suất và giảm lãng phí.
  • Hỗ trợ lập kế hoạch nguyên vật liệu (MRP): MPS là đầu vào quan trọng để MRP tính toán chính xác nhu cầu nguyên vật liệu, đảm bảo sản xuất không bị gián đoạn do thiếu hụt linh kiện hay vật tư.
  • Tăng tính chủ động và kiểm soát: Với MPS, doanh nghiệp có thể kiểm soát tốt tiến độ sản xuất, chủ động ứng phó với thay đổi về đơn hàng, thị trường hoặc năng lực sản xuất.
  • Cải thiện khả năng dự báo và ra quyết định: MPS giúp ban lãnh đạo có cái nhìn tổng thể về sản xuất trong trung và dài hạn, hỗ trợ quá trình lập kế hoạch tài chính, điều phối chuỗi cung ứng và ra quyết định chiến lược chính xác hơn.

4. Các dữ liệu chính để xây dựng MPS hiệu quả

4.1. Bản dự đoán về xu hướng nhu cầu khách hàng 

Một bản kế hoạch dự đoán nhu cầu khách hàng đối với sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp là yếu tố then chốt cần có để xây dựng chiến lược sản xuất.

Tuy nhiên, để lập được kế hoạch này, doanh nghiệp cần thu thập dữ liệu lịch sử bán hàng từ các bộ phận như Marketing và Sale. Các dữ liệu này sẽ được sử dụng để đo lường và dự đoán nhu cầu của khách hàng trong thời gian tới. Vì vậy, kế hoạch này sẽ cần phải được cập nhật và điều chỉnh định kỳ (thường là theo tuần) để đảm bảo không bỏ lỡ hoặc đi ngược lại với xu hướng nhu cầu của thị trường.

4.2. Bảng thông số về hàng tồn kho an toàn

Hàng tồn kho được đánh giá là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp tới thành công của cả quy trình. Chính vì vậy, doanh nghiệp sản xuất cần phải chú ý đến các thông số về tồn kho an toàn để dự trữ hàng hóa trong trường hợp nhận được một đơn hàng lớn bất thường. Việc cập nhật chính sách nhập nguyên vật liệu sao cho phù hợp với yêu cầu sản xuất của khách hàng cần được thực hiện một cách hợp lý và kịp thời, tránh tình trạng ảnh hưởng tới khối lượng hàng hóa dự trữ an toàn.

Ngoài ra, một vài yếu tố khác mà doanh nghiệp sản xuất cũng cần lưu ý đến để xây dựng kế hoạch sản xuất tổng thể MPS bao gồm:

  • Danh mục sản phẩm: bao gồm tất cả mẫu mã sản phẩm doanh nghiệp sản xuất. Sau khi hoàn thành phân tích ABC, doanh nghiệp cần sắp xếp danh mục sản phẩm theo mức độ phổ biến, các mặt hàng sản xuất nhiều nhất sẽ nằm ở đầu danh mục.
  • Danh sách biến thể cho từng sản phẩm: Tạo từng mục biến thể riêng cho mỗi sản phẩm. VD: Đối với doanh nghiệp sản xuất thuộc lĩnh vực thời trang cần phân chia cụ thể như size S, M, L của quần áo hay màu sắc sản phẩm…
  • Danh mục thời gian cụ thể: Ngày, tuần, tháng và năm – chia mục thời gian để lên lịch trình cụ thể nhất. Mục tiêu sẽ đặt theo năm, lịch trình sẽ theo tháng và tuần, công việc cụ thể theo ngày. Mục đích của việc này là để xác định kế hoạch sản xuất trong khoảng thời gian sắp tới của doanh nghiệp. Từ đó, doanh nghiệp có thể linh hoạt trong việc điều chỉnh nếu nhu cầu cần thiết.
  • Số lượng sản xuất: Số lượng sản phẩm mà doanh nghiệp sản xuất mỗi theo thời gian định kỳ mà doanh nghiệp đề ra (có thể theo tuần/tháng/năm).

icon
Tập trung hóa dữ liệu sản xuất, tạo dòng chảy dữ liệu xuyên suốt từ tầng sản xuất đến tầng quản trị kế hoạch kinh doanh

5. Các bước lên kế hoạch lịch trình sản xuất MPS hiệu quả

Xây dựng được một lịch trình và kế hoạch sản xuất hiệu quả sẽ hỗ trợ doanh nghiệp duy trì hoạt động ổn định, ước lượng chính xác nguồn lực. Các đơn hàng được thực hiện hiệu quả và không bị gián đoạn giúp cho doanh nghiệp giảm thiểu chi phí nguyên vật liệu ở mức tối đa. Vì vậy, để có được một lịch trình kế hoạch sản xuất hiệu quả, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau:

6 bước lên kế hoạch lịch trình sản xuất MPS
6 bước lên kế hoạch lịch trình sản xuất MPS

Bước 1: Xác định nhu cầu thị trường

Trước tiên, doanh nghiệp cần nắm rõ nhu cầu sản phẩm trong tương lai thông qua phân tích dữ liệu thị trường và đơn hàng. Đây là cơ sở để lập kế hoạch sản xuất phù hợp với thực tế tiêu thụ.

Công việc cần làm:

  • Thu thập dữ liệu đơn hàng hiện tại và dự báo bán hàng
  • Phân tích xu hướng tiêu thụ trong quá khứ
  • Xác định mức nhu cầu sản phẩm theo từng giai đoạn (tuần/tháng/quý)

Bước 2: Kiểm tra năng lực sản xuất hiện có

Kế hoạch MPS chỉ hiệu quả nếu được xây dựng trên nền tảng năng lực thực tế. Doanh nghiệp cần đánh giá xem hệ thống có đủ khả năng đáp ứng nhu cầu hay không.

Công việc cần làm:

  • Xem xét công suất máy móc, dây chuyền sản xuất
  • Kiểm tra nguồn lực nhân sự theo ca/kíp
  • Xác định khả năng cung ứng nguyên vật liệu
  • Phân tích điểm nghẽn sản xuất (nếu có)

Bước 3: Kiểm tra tồn kho và lượng sản phẩm đang sản xuất

Dựa vào số lượng hàng tồn kho và sản phẩm đang trong quá trình sản xuất, doanh nghiệp sẽ tính được phần cần sản xuất thêm để đáp ứng nhu cầu.

Công việc cần làm:

  • Rà soát lượng tồn kho hiện tại của từng mã hàng
  • Tính toán lượng sản phẩm đang sản xuất dở dang (WIP)
  • Xác định số lượng thực tế cần sản xuất bổ sung

Bước 4: Lập kế hoạch sản xuất chi tiết (MPS)

Từ các dữ liệu thu thập được, doanh nghiệp tiến hành lập kế hoạch sản xuất cụ thể cho từng sản phẩm theo từng mốc thời gian.

Công việc cần làm:

  • Ghi rõ sản phẩm cần sản xuất, số lượng và thời điểm
  • Thiết lập lịch sản xuất theo ngày/tuần/tháng
  • Đảm bảo kế hoạch phù hợp với công suất thực tế và nhu cầu thị trường

Bước 5: Phối hợp với bộ phận liên quan

Sau khi lên kế hoạch, doanh nghiệp cần chuyển thông tin cho các bộ phận khác để đồng bộ trong triển khai và chuẩn bị nguyên vật liệu.

Công việc cần làm:

  • Chuyển MPS cho bộ phận MRP để tính nhu cầu vật tư
  • Trao đổi với các phòng ban: mua hàng, sản xuất, kho, bán hàng
  • Điều chỉnh kế hoạch nếu có thay đổi từ đầu vào (nguyên vật liệu) hoặc đầu ra (đơn hàng)

Bước 6: Theo dõi và điều chỉnh kế hoạch

Trong quá trình thực hiện, kế hoạch cần được theo dõi thường xuyên và điều chỉnh linh hoạt nếu có phát sinh.

Công việc cần làm:

  • So sánh sản lượng thực tế với kế hoạch
  • Phân tích nguyên nhân chênh lệch (nếu có)
  • Cập nhật kế hoạch kịp thời khi có thay đổi về nhu cầu hoặc năng lực sản xuất

6. Hệ thống điều hành sản xuất thông minh MES-X của VTI Solutions

MES-X là hệ thống điều hành quản lý toàn diện quy trình sản xuất thông minh cung cấp cho doanh nghiệp cái nhìn tổng thể trên từng công đoạn về toàn bộ quá trình sản xuất được phát triển bởi VTI Solutions.

mes-x
Hệ thống điều hành sản xuất toàn diện MES-X

MES-X cho phép trao đổi thông tin tự động giữa các công đoạn sản xuất và các hệ thống khác trong nhà máy như hệ thống ERP (Enterprise Resource Planning), hệ thống SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition), hệ thống PDM (Product Data Management) và hệ thống QMS (Quality Management System).

Tính năng nổi bật của MES-X trong quản lý sản xuất

  • Lập kế hoạch sản xuất: Tự động xây dựng kế hoạch tổng thể hoặc theo đơn hàng, phân bổ công đoạn – thiết bị tối ưu để giảm lãng phí nguồn lực.
  • Quản lý quy trình sản xuất: Theo dõi và kiểm soát từng bước công đoạn, đảm bảo đúng quy trình, đúng thứ tự.
  • Quản lý chất lượng: Ghi nhận kết quả kiểm tra, theo dõi lỗi, hỗ trợ tái kiểm và sửa chữa theo tiêu chuẩn chất lượng.
  • Cập nhật tiến độ realtime: Giám sát tiến độ sản xuất theo thời gian thực, giảm sai sót và thất thoát dữ liệu.
  • Quản lý nhân công: Theo dõi số lượng, kỹ năng, lịch làm việc và hiệu suất nhân viên theo từng công đoạn cụ thể.
  • Quản lý năng lực sản xuất: So sánh OEE, năng suất thực tế và kế hoạch theo phân xưởng/thết bị để tối ưu hiệu quả vận hành.
  • Theo dõi tiến độ đa chiều: Cung cấp báo cáo từ tổng quan đến chi tiết theo đơn hàng, phân xưởng, thiết bị.
  • Quản lý chi phí sản xuất: Tự động tính toán và báo cáo chi phí chi tiết, giúp kiểm soát tài chính hiệu quả.

Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và nhận demo miễn phí hệ thống MES hàng đầu Việt Nam!

Nhận demo miễn phíNhận demo miễn phí

Kết luận

MPS không chỉ là một công cụ lập kế hoạch sản xuất đơn thuần, mà còn là “bản đồ chiến lược” giúp doanh nghiệp cân bằng giữa nhu cầu thị trường và năng lực sản xuất nội tại. Khi được xây dựng đúng cách, MPS giúp tối ưu hóa nguồn lực, giảm thiểu tồn kho, đảm bảo tiến độ giao hàng và hỗ trợ ra quyết định chính xác ở mọi cấp độ quản lý. Việc tuân thủ đầy đủ các bước lập lịch trình sản xuất hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, kiểm soát rủi ro và duy trì lợi thế cạnh tranh bền vững trong môi trường sản xuất ngày càng biến động.

5/5 - (1 bình chọn)